ثبت جهانی جنگل های هیرکانی، طلسمی که بالاخره شکسته شد - وبلاگ تپلینک

به گزارش وبلاگ تپلینک، پس از دشت لوت، اکنون جنگل های هیرکانی در شمال ایران به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

جنگل های هیرکانی بازمانده دوران سوم زمین شناسی و عصر یخبندان و غنی ازنظر گونه های بومی و باستانی، پوشش گیاهی و تنوع زیستی با نادرترین گونه های جنگلی جهان شامل 80 گونه درختی، 50 گونه درختچه ای، گونه های بومی درختی و گونه های جانوری چون پلنگ، خرس، کل و بز، مرال و … است. این نوع جنگل ها در بیشتر نقاط اروپا و سیبری به دلیل سرما و یخبندان قادر به بقا نبوده ، اما به دلیل اقلیم معتدل تر حاشیه دریای خزر به حیات خود ادامه داده اند.

در چهل وسومین اجلاس یونسکو، جنگل های هیرکانی به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید تا طلسم 13 ساله ثبت جهانی این پرونده بالاخره در کشوری که راه را برای ثبت جهانی آن بسته بود، شکسته شود. در واقع، جمهوری آذربایجان در سال 2005 میلادی (1384) قصد داشت، جنگل های هیرکانی را به صورت مستقل و بنام خود ثبت جهانی کند.

با اعتراض ایران نسبت به این اقدام، یونسکو و کمیته بین المللی حفظ میراث طبیعی و ارگان مشورتی یونسکو، پرونده جمهوری آذربایجان را بررسی و درخواست آن را برای ثبت به صورت مستقل رد و اظهار داشت، با توجه به این که بیش از 90 درصد جنگل های هیرکانی در ایران و بخش کوچکی از آن در کشور آذربایجان واقع شده است، این کشور نمی تواند بدون مشارکت ایران جنگل های هیرکانی را به ثبت جهانی برساند. به همین دلیل، یونسکو و اتحادیه جهانی حفاظت از آثار طبیعی، با تأیید اهمیت این جنگل و با اشاره به فرامرزی بودن آن، اظهار داشتند که هیرکانی به عنوان یک اثر طبیعی مشترک میان ایران و جمهوری آذربایجان از سوی دو کشور برای ثبت به یونسکو ارائه شود.

برای نخستین بار پرونده جنگل های هیرکانی در سال 1387 به صورت مشترک با کشور آذربایجان برای ثبت در فهرست آثار جهانی یونسکو مطرح شد که در آن زمان به دلیل برخی مسائل معلق و ارجاع داده شد. ثبت جهانی هیرکانی مدتی مسکوت ماند تا اینکه در سال 1394، ایران اقدامات جدیدی را دراین باره آغاز کرد و بار دیگر از سرگیری مذاکرات ایران و آذربایجان برای رسیدن به نقاط مشترک مطرح شد. هرچند، مخالفت ها یا شاید بهانه های کشور آذربایجان باعث شد تا ارجاع پرونده به یونسکو معلق بماند.

سرانجام به دلیل نرسیدن به یک دیدگاه مشترک، ایران تصمیم گرفت تا به صورت مستقل این پرونده را به یونسکو بفرستد. به همین دلیل طی دو تا سه سال گذشته، جلسات مختلف تمرینی در 5 استان گیلان، گلستان، سمنان، مازندران و خراسان شمالی که جنگل در آن ها پراکنده است، برگزار گشت و برنامه ریزی و هماهنگی ها برای آماده سازی زیرساخت های لازم، پیش از ورود ارزیابان کمیته بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به ایران صورت گرفت.

در بررسی این پرونده، نخست نماینده اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، اطلاعاتی را درباره جنگل های هیرکانی و تاریخچه آن و پوشش گیاهی و گونه های جانوری آن ارائه داد. همچنین اطلاعاتی درباره تهدیدهایی که این محوطه با آن رو به رو است، مانند قطع غیرقانونی درختان و شکار غیرقانونی، مطرح شد. بااین وجود، دومین اثر طبیعی ایران با رأی کارشناسان IUCN و یونسکو در فهرست میراث طبیعی جهانی ثبت شد.

نماینده کشور آذربایجان نیز با بیان این که این جنگل در هر دو کشور واقع شده است، اظهار کرد:

دولت آذربایجان اقدامات مهمی برای محافظت از جنگل های هیرکانی انجام داده است. متأسفانه نتوانستیم این پرونده را به صورت مشترک با ایران ارائه کنیم، اما درخواست می کنیم که آذربایجان نیز لحاظ شود.

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی نیز اظهار داشت:

ایران آمادگی دارد، دو درصد از جنگل هیرکانی که در کشور آذربایجان وجود دارد را به این پرونده اضافه کند، این اتفاق خوبی است زیرا میراث طبیعی یک پارچه، همیشه بهتر است. ما چند سال پیش کویر لوت و امسال جنگل های هیرکانی را در فهرست جهانی ثبت کردیم که این موضوع از تنوع زیستی در ایران حکایت دارد.