آیا گریزی از ایدئولوژی وجود دارد؟ - وبلاگ تپلینک

به گزارش وبلاگ تپلینک، خبرنگاران، ترجمه کامران برادران: در دنیا امروز باید در خصوص ایدئولوژی فکر کنیم، سیستمی از باورهای نادرست که در تقابل با عقل است، مانند فاشیسم یا ساینتولوژی. البته ما نباید همه ایدئولوژی ها را با یک چوب برانیم. بالاخره لیبرال دموکراسی نیز نوعی ایدئولوژی است، یعنی اعتقاد به اینکه همه سزاوار آزادی های یکسان، اظهار نظر و حمایت از جانب قانون هستند. این ایدئولوژی که مسئله ای ندارد، درست است؟

اما آیا این واقعا یک ایدئولوژی است یا فقط... حقیقت؟ خب، اعتقاد به لیبرال دموکراسی مانند اعتقاد به جاذبه نیست. خوب است که بگوییم حقایق فیزیکی درست هستند، اما ارزش ها اینطور نیستند. ما ممکن است برای لیبرال دموکراسی ارزش قائل شویم، اما این به طور عینی آن را منطقی نشان نمی دهد. بنابراین، اگر موافق باشیم که مثلاً فاشیسم اشتباه است - و نادرست - چگونه می توانیم ادعا کنیم که ایدئولوژی ها نمی توانند درست یا نادرست باشند؟

شاید ایدئولوژی ها نمی توانند درست باشند، اما می توانند دروغین باشند، چراکه می توانند در مفروضات نادرست بسازند. به عنوان مثال، فاشیست ها فکر می نمایند که همه مسائل ناشی از خارجی ها است که از نظر عینی نادرست است. بنابراین ایدئولوژی ها می توانند مفروضات نادرستی داشته باشند، اما حتی اگر همه فرضیات درست باشند، ایدئولوژی هنوز فقط یک باور است.

این قضیه به مقدار کافی منصفانه به نظر می رسد. اما شاید ما بعلاوه به راهی برای تمایز بین ایدئولوژی های بد مانند فاشیسم و ایدئولوژی های خوب مانند لیبرال دموکراسی احتیاج داشته باشیم. مثلاً می توان گفت یکی خطرناک و مضر است و دیگری برای جامعه مفید است. اما این معیار نشان می دهد که مسلماً لیبرال دموکراسی برای جامعه خوب است، که به نظر می رسد با این ادعا که ایدئولوژی ها هرگز درست نیستند، تناقض دارد. پس آیا دیدگاه نیز خود برآمده از ایدئولوژی است؟

در واقع بیرون آمدن از چارچوب ایدئولوژی می تواند بسیار سخت باشد. هرچه نباشد، ایدئولوژی چیزی است که ما برای درک دنیا از آن استفاده می کنیم. بدون آن ما احتمالاً حتی نمی توانستیم فکر کنیم که البته کمی افسرده نماینده است. ما مطمئناً نمی خواهیم مردم در درون ایدئولوژی های خود به دام افتاده باشند و نتوانند ببینند واقعاً چه اتفاقی می افتد. بهتر نیست اگر بتوانیم تحریفات خود را کنار بگذاریم و با واقعیت کنار بیاییم؟

شاید اگر ایدئولوژی واقعا فقط یک تحریف بود، قضیه برای همه راحت تر می بود. اما مسلماً این بیشتر یک چارچوب است که به ما یاری می نماید بفهمیم که چگونه همه قطعات کوچک با هم هماهنگ می شوند. با این حال، یک چارچوب ایدئولوژیک هنوز آسیب های زیادی وارد می نماید. فقط به این فکر کنید که همه اطلاعات خود را از رسانه های اجتماعی دریافت می نمایند، از درون حباب های ایدئولوژیک خود به یکدیگر حمله می نمایند و سبب می شوند ساختار جامعه دچار فروپاشی گردد.

اینها مسائل بزرگی هستند: اما اگر تنها راه چاره آن ها ایدئولوژی بهتر باشد چه؟ به هر حال، اگر واقعاً هیچ راه فراری از ایدئولوژی وجود نداشته باشد، اگر می خواهید همه مسائلی را که شاهد آن هستیم درک کنید، نمی توانید بدون آن کار کنید: حزب گرایی سیاسی، نژادپرستی، تغییرات آب و هوایی. تا زمانی که نظریه ای نداشته باشید، هرگز راه چارهی نخواهید داشت.