خودنمایی مجدد سازها در ابنیه تاریخی، شأن این میراث حفظ می شود؟ - وبلاگ تپلینک

به گزارش وبلاگ تپلینک، خبرنگاران- گروه فرهنگ: برگزاری کنسرت های موسیقی در اماکن تاریخی ایران، چالشی چند ساله است که هنوز پاسخی برای آن پیدا نشده است. برخی مخالف حضور گروه های موسیقی در ابنیه تاریخی هستند و برخی دیگر موافق با آن. علت مخالفت تاثیری است که ارتعاشات موسیقی روی بناهای تاریخی می گذارد؛ همانطور که در علم مرمت، بال زدن پرندگان نشسته روی بناهای فرسوده هم خطری برای آنها محسوب می شود.

مرمتگران بناهای تاریخی چنین ارتعاشاتی را تهدیدی برای حیات یک بنا می دانند. موافقان اما در مقابل اعلام می کنند که بناهای تاریخی باید از حالت رخوت در بیایند و رفت و آمد به آنها بیشتر شده و برنامه های فرهنگی در آن اجرا شود.

گروه های موسیقی کمی توانسته اند در ایران مجوز برگزاری کنسرت و یا مراسم رونمایی از یک آلبوم موسیقی را در بناهای تاریخی بگیرند.

بسیاری دیگر نیز باید هفت خوان رستم را طی می کردند پس در میانه راه پشیمان شدند. مانند ارکستر ملل ایران، گروه وزیری و گروه ذوالفنون که با وجود برنامه ها و درخواست هایی که برای برگزاری کنسرت در تخت جمشید به سازمان میراث فرهنگی ارائه دادند پیروز به انجام این کار نشدند.

در سال های گذشته حضور گروه های موسیقی و بیشتر از آن گروه های فیلمبرداری در بناهای تاریخی موجب اتفاقاتی شده بود که باعث می شود مخالفان بر نظرشان پافشاری کنند. مانند شکستن لوستر کاخ صاحبقرانیه و یا از بین رفتن فرش های مجموعه کاخ نیاوران، گلستان و سعدآباد که در سال های گذشته مدیران آنها بیشتر در جریان این تخریب ها بودند و سعی کردند که چنین اتفاقاتی را از چشم رسانه ها پنهان نگه دارند.

موسیقی و فیلمبرداری در کاخ موزه ها ممنوع!

رئیس کاخ گلستان در دولت یازدهم زمانی که محمدعلی نجفی، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی از این کاخ بازدید می کرد، مدام مراقب بود تا عکاسان، وبلاگ تپلینک و هیات همراه نجفی، آسیبی به اشیای موزه نزنند و فلاش دوربین آنها تاثیری روی اشیای موزه ای نگذارد.

همین شد که وبلاگ تپلینک از نجفی پرسید که آیا بازهم قرار است گروه های موسیقی و فیلمبرداری مانند گروه فیلمبرداری مجموعه معمای شاه به کاخ ها ورود پیدا کنند؟ که نجفی در پاسخ گفت که ورود این گروه ها به بناهای تاریخی ممنوع است. نجفی معتقد است: اگر گروه های فیلمبرداری می خواهند از بناهای تاریخی برای لوکیشن خود استفاده کنند بهتر است فضایی را مانند شهرک سینمایی تهیه کنند تا همیشه این فضا در اختیارشان باشد.

مهدی حجت، قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و معاون میراث فرهنگی سابق نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و شروطی را برای حضور گروه های فیلمبرداری و گروه های موسیقایی مشخص کرد مانند اینکه باید اصالت و شان بنا را حفظ کنند و حضورشان باعث آسیب رساندن به بنا نشود.

علت مخالفت مخالفان برگزاری کنسرت در ابنیه تاریخی بیشتر در همین نکته ای است که حجت به آن اشاره کرد. یعنی حفظ شأن بنا. اما زمانی که اولین فستیوال موسیقی تهران در عمارت مسعودیه که جزو بناهای نفیس ایران است، برگزار شد، نه تنها شأن این بنا را بلکه المان های معماری این عمارت را نیز زیر سوال بردند. به عنوان مثال در زمان برگزاری برنامه، برای ایجاد فضای نشستن، روی حوض آب مجموعه تخته گذاشته شده بود تا بتوان روی آن جایگاه چید!

وقتی حوض عمارت مسعودیه را از نظر پنهان کردند

از سوی دیگر ارتعاشات دستگاه های موسیقی در نزدیک ترین موقعیت با بنا قرار گرفته بودند. این اتفاقات موجب شد تا کارشناسان مرمت و میراث فرهنگی باردیگر نسبت به این مقوله واکنش نشان دهند. در این باره، سعید فلاح فر که عضو اولین گروه های مرمتی در عمارت مسعودیه بود به وبلاگ تپلینک گفت: آشتی برنامه های فرهنگی در مجموعه های تاریخی اتفاق خوشایندی است. البته نمی توان انتظار داشت که به علت حضور در فضای باز، تنطیم صدا و ساند چک و... از برنامه حذف شود. همینطور که نمی توان هویت و شاخصه های معماری بنا را نادیده گرفت یا حذف کرد.

وی درباره تغییراتی که در عمارت مسعودیه بوجود آمده بود تا اولین فستیوال موسیقی تهران در آن برگزار شود، گفت: نورپردازی مجموعه، تغییر ارتفاع دید مخاطب نسبت به اثر، حذف عناصر باغسازی محوطه، حذف حوض مجموعه و... می توانست با مشاوره متخصصان معماری و حفاظت ابنیه تاریخی به نحو مطلوب تری تعدیل شود.

گروه های موسیقی بار دیگر نیز دردسری برای عمارت مسعودیه ایجاد کردند و همین موجب شد که خردادماه امسال این عمارت تاریخی برای چند روز تعطیل شود. البته این پلمپ شدن به دلیل عدم مجوز برگزاری مراسم رونمایی از آلبوم گروه پالت در عمارت بود و بعد از چند روز مسعودیه فک پلمپ شد با این حال دیگر این گروه موسیقی در مسعودیه برنامه ای برگزار نکرد.

این اما تمام ماجراهای مسعودیه نبود. دومین فستیوال موسیقی تهران نیز قرار بود در این مکان تاریخی برگزار شود اما این بار مسئولان عمارت از برگزاری آن جلوگیری کردند و البته شرط هایی را نیز گذاشتند. در این باره، حمیدرضا عاطفی، معاون اجرایی خانه موسیقی گفت: تمام تلاش ما این بود که فستیوال موسیقی تهران همانند سال گذشته در مسعودیه تهران برگزار شود اما به دلیل اینکه مدیریت این مکان تاریخی شرایطی را به ما اعلام نمود که اجرای آن برای ما بسیار سخت بود مجبور شدیم تا مکان برگزاری این فستیوال و جشن سالانه خانه موسیقی را به برج میلاد انتقال دهیم.

معاون اجرایی خانه موسیقی بیان نمود: بعد از اینکه نامه نگاری های ما برای برگزاری فستیوال در عمارت مسعودیه انجام گرفت مسئولان این مجموعه اعلام نمودند که به دلیل احتمال آسیب دیدن حوض محوطه مرکزی، نمی توانیم روی حوض را بپوشانیم و به ما گفتند دور حوض جایگاه بچینیم که چنین چینشی برای برگزاری یک کنسرت مناسب نیست در حالی که ما طوری طراحی کرده بودیم که هیچ لطمه ای به این مکان تاریخی وارد نشود. به هر حال نتیجه این شد که برای عقب نماندن از برنامه ریزی های جشن و فستیوال مکان برگزاری را به برج میلاد منتقل کنیم.

یک تجربه جهانی؛ ضوابط باید رعایت شود

با وجود این نگرانی ها اما فعالان گروه های موسیقی همچنان موافق برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی هستند. مانند حسین علیزاده آهنگساز پیشکسوت که سال گذشته، برگزاری کنسرتش در کاخ نیاوران مجوز نگرفت و در حضور معاون میراث فرهنگی گفت که حسرت می خورد وقتی می بیند موزه های جهان به دلیل حضور گردشگران جای سوزن انداختن ندارند اما موزه های ایران خالی از گردشگر است. او پیشنهاد داد که کنسرت های موسیقی در بناهای تاریخی حضور پیدا کنند.

مهدی دادجو یکی از مرمت گران بناهای تاریخی در کشور است که به وبلاگ تپلینک گفت: فعالان حوزه موسیقی بیشترین دلیلشان برای برگزاری کنسرت در این بناهای ایجاد شور و شعف و حضور بیشتر مردم در این بناهاست و البته معتقدند که کشورهای دیگر مسئله ای از این بابت ندارند مانند برگزاری کنسرت یانی در آکروپلیس.

برگزاری کنسرت موسیقی در محوطه تاریخی آکروپلیس در یونان

دادجو اما تأکید کرد: این بناهای تاریخی و جهانی به کنسرت موسیقی یانی وجهه ای ارزشمند داد و البته به طور حتم آنها شرایط حضور انبوه جمعیت و تاثیر ارتعاشات را بررسی کرده اند درحالی که چنین بررسی هایی در ایران نشده است.

وی اضافه نمود: ضمن اینکه تصور می کنیم هر کاری که کشورهای خارجی انجام دادند درست است و کار ما اشتباه! درحالی که این طور نیست.

بنای تاریخی به کنسرت شهرت می دهد یا کنسرت به بنای تاریخی؟

این کارشناس و مرمت گر بناهای تاریخی اضافه نمود: گروه های موسیقی و یا مدیران بناهای تاریخی نتوانسته اند استانداردهای حضور این گروه ها را در بناهای تاریخی رعایت کنند به همین دلیل است که چنین اتفاقاتی می افتد با این حال گویا مدیران فعلی سازمان میراث فرهنگی نظری مخالف با مدیران قبلی دارند و حضور آنها را برای بناهای تاریخی خالی از لطف نمی دانند مانند اظهارات مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس که برگزاری برنامه هایی از جمله رالی را برای مجموعه ای مانند تخت جمشید، موجب معروف شدن این بنا در سطح جهان می داند و البته به یاد ندارد که شهرت این بناست که موجب می شود مسابقات رالی در سطح جهان مشهور شوند نه اینکه این بنا افتخار خود را از یک مسابقه رالی بگیرد!

از سویی مسعود سلطانی فر، رییس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چندی پیش در واکنش به حضور گروه های موسیقی در بناهای تاریخی اعلام کرده بود که اگر کنسرتی مجوز وزارت ارشاد را داشته باشد، به طور حتم برگزاری آن به درخواست گروه اجرایی در اماکن تاریخی نیز مانعی ندارد.

وی در زمینه برپایی کنسرت در اماکن تاریخی مهمی چون تخت جمشید که طی سال های گذشته محل بحث فراوانی میان کارشناسان میراث فرهنگی بوده است، بیان نمود: به طور حتم اگر کارشناسان میراث به این نتیجه برسند که اجرای کنسرت در این مکان تاریخی و اماکنی از این دست آن هم در بخش هایی از آن مسئله ای ندارد و صدمه ای به این آثار نمی زند ما مخالفتی برای برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی نداریم.

در میان صحبت های سلطانی فر اعلام نشد که بلاخره کارشناسان بررسی کردند که حضور گروه های موسیقی در بناهای تاریخی چه شرایطی داشته باشد یا نه؟ با این وجود، قرار است امشب، دوشنبه (16 شهریور) یک گروه موسیقی پاپ در کاخ نیاوران از آلبوم جدید خود رونمایی کرده و قطعاتی از آن را بنوازند و این به معنای آن است که قرار است در یک بنای تاریخی موسیقی پاپ اجرا شود.

در این باره، آفرین امامی مدیر مجموعه کاخ نیاوران به وبلاگ تپلینک گفت: حتی اگر قرار شود که برنامه کنسرت داشته باشیم این موضوع مسئله ای در بنا ایجاد نمی کند ولی می تواند ضوابط آن رعایت شود. ما هم سعی می کنیم که لطمه ای به بنا ایجاد نشود.

امامی با اشاره به حضور آزاد مردم در برنامه رونمایی از آلبوم گروه موسیقی چارتار، در پاسخ به این سوال که چطور می توان از هجوم مردم در کاخ جلوگیری کرد، گفت: مجموعه کاخ نیاوران ساعت مشخصی برای فعالیت دارد. این برنامه نیز پس از پایان ساعت کاری کاخ اجرا می شود و ساعت آن محدود است. این طور نیست که وقتی کسی از صبح وارد کاخ شده، تا آن ساعت از شب خارج نشود. ما در ایام عید روزانه میزبان 6 هزار نفر بازدیدکننده بودیم. طوری برنامه ریزی می کنیم که مسئله ای پیش نیاید.

مدیر مجموعه نیاوران تأکید دارد: ضوابط نیز مسلما به گونه ای است که مسئله ای بوجود نیاورد. از سوی دیگر این برنامه قرار نیست در داخل موزه ها برگزار شود.

منظور امامی از در نظر دریافت شرایط و ضوابط تنها همان است که این گروه قرار است در فضای باز مجموعه برنامه اجرا کنند نه در داخل موزه ها! امامی اعلام نمود که مجوزهای لازم برای برگزاری این برنامه از اداره کل موزه های کشور گرفته شده است.

برگزاری مراسم عروسی یک ایرانی در موزه توپ کاپی

محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه های کشور که موافق با برگزاری چنین برنامه هایی در اماکن تاریخی است نیز به وبلاگ تپلینک گفت: اعتقاد ما بر این است که باید شان یک مجموعه تاریخی را حفظ کنیم. معمولا چنین برنامه هایی در موزه های جهان برگزار می شود، اما کاخ موزه ها متفاوت هستند با جایی مانند موزه ملی ایران. چون این موزه را با اهداف صرفا موزه ای ایجاد کرده اند که البته معتقدم می شود در این موزه ها نیز باید شرایط حضور گروه های موسیقی را فراهم کرد اما به هر حال موسیقی جزو میراث ناملموس است که می تواند در موزه ملی ایران نیز به اجرا گذاشته شود.

وی اضافه نمود: چندی پیش در موزه توپ کاپی ترکیه مراسم عروسی یک ایرانی برگزار شد، ما قطعا به دنبال برگزاری چنین برنامه هایی نیستیم اما می توان برنامه های فرهنگی مختلف را در موزه ها برگزار کرد.

محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه های کشور

کارگر درباره اینکه تا همین چند وقت پیش حضور گروه های موسیقی در این بناها ممنوع بود، گفت: از قبل هم مسئله ای نبود منتها مدتی برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی تعطیل شده بود تا اینکه این فرایند روی نظمی قرار بگیرد.

موسیقی پاپ؛ میراث ناملموس ایران؟

وی در پاسخ به این سوال که آیا موسیقی پاپ هم جزو میراث ناملموس است که آن را در موزه ها و یا کاخ موزه ها اجرا کنیم گفت: موسیقی پاپ هنری مانند معماری است. مگر بناهای این دوره میراث فردا نمی شوند؟ پس میراث موسیقی امروز نیز میراث فردا خواهد شد. چه اشکالی دارد که میراث ناملموس را در موزه ها به نمایش بگذاریم؟

کارگر در پاسخ به این که موسیقی پاپ میراث ناملموس ایرانی ها نیست که بخواهد در موزه ها نمایش داده شود هم گفت: البته که باید اگر قرار است برنامه موسیقی در کاخ موزه ها اجرا شود، بهتر است موسیقی ایرانی به نمایش در بیاید.

وی اضافه نمود: بنای تالار وحدت قدیمی تر از کاخ نیاوران است. چرا در آن بنا همیشه موسیقی برگزار می شود اما در بنای کاخ نیاوران که بعد از آن ساخته شد این کار دارای اشکال است؟

وی در پاسخ به اینکه تالار وحدت به گونه ای طراحی شده که جایگاهی برای برنامه های هنری و موسیقی باشد، گفت: برای برگزاری برنامه کاخ نیاوران، جهت صدا و بلندگوهای گروه موسیقی در پشت بناهای کاخ موزه نیاوران قرار داده می شود و قرار نیست این گروه به داخل موزه های کاخ بفرایند.

اکنون با توجه به این اظهار نظرها و پیشینه ای که سازمان میراث فرهنگی برای جلوگیری از ورود گروه های موسیقی به بناهای تاریخی داشته است باید دید آیا امشب شان کاخ نیاوران با برگزاری یک برنامه موسیقایی آن هم از نوع پاپ که سنخیتی با مجموعه نیاوران ندارد، حفظ می شود یا نه؟

از سوی دیگر باید مشاهده کرد که کاخ نیاوران به این گروه موسیقی جایگاه می دهد و یا این گروه موسیقی است که به کاخ نیاوران وجه و شهرت خواهد داد آن هم با اجرای موسیقی پاپ نه سنتی و ایرانی!

در هر حال این جنس اقدامات میراثی است که از دولت دهم برجا مانده است همانطور که برای برگزاری جشن ثبت جهانی کاخ گلستان جلوی تالار مرمر کنسرت اجرا کردند!

گزارش: فاطیما کریمی