دوسوم تالاب های کشور کانون گرد و غبار شده اند ، 6 تالاب در معرض خطر شدید انقراض ، نقش تونل زاب در احیای دریاچه ارومیه - وبلاگ تپلینک

به گزارش وبلاگ تپلینک، متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی گفت: سالهاست از 25 تالابی که در کنوانسیون رامسر ثبت شده اند، 6 تالاب در لیست مونترو به عنوان تالاب های در معرض خطر شدید انقراض ثبت شده اند اما در همه این سال ها اقدامی انجام نشد تا یکی از این تالاب ها از این لیست خارج گردد.

به گزارش وبلاگ تپلینک، علی ارواحی متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی اظهار کرد: اولین و یکی از مهمترین پیمان نامه های محیط زیستی درباره حفاظت از تالاب ها در دوم فوریه سال 1971 در ایران به امضا رسید و چون در شهر رامسر امضا شد به کنوانسیون رامسر معروف است؛ به دلیل اهمیت حفاظت از تالاب ها این روز به عنوان روز جهانی تالاب ها نامگذاری شده و هر سال در این روز یک شعار انتخاب می گردد که سال جاری وقت احیای تالاب ها است، معین شده است.

ارواحی درباره اقدامات کشور برای حفاظت از تالاب ها اضافه نمود: اقداماتی که در کشور برای حفاظت از تالاب ها اجرا شده ضمن اینکه اقدامات مهمی هستند اما در عین حال معمولا از جنس تدوین برنامه یا مطالعاتی بودند که بخشی از این مطالعات مربوط به معین احتیاج آبی تالاب ها بود؛ بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست حقابه 11 تالاب از 25 تالابی که در کنوانسیون رامسر ثبت هستند، معین کرد اما می دانیم که این احتیاج آبی محقق نشده است.

وی گفت: علاوه بر این، سازمان حفاظت محیط زیست برنامه هایی را برای مدیریت تالاب ها در دستور کار داشته که با مشارکت بخش های مختلف برای تعدادی از این تالاب ها تدوین نموده است اما این برنامه ها هم چندان راه به جایی نبردند و غالبا روی کاغذ باقی ماندند و اجرایی نشدند؛ در واقع از این برنامه ها خروجی و نتیجه ای در عرصه ها نمی بینیم فقط چیزی که می بینیم این است که شرایط تالاب ها روز به روز بحرانی تر می گردد؛ به طوری که از وسعت سه میلیون هکتاری تالاب ها در کشور بیش از نیمی از این وسعت یعنی حدود دو میلیون هکتار معینا به کانون انتشار گرد و غبار تبدیل شدند.

متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی ادامه داد: شاید یکی از شاخص ترین مصداق عملیات اجرایی برای تالاب ها، احیای دریاچه ارومیه است که طی سال های گذشته روی آن کار شده و ستاد احیای دریاچه ارومیه شکل گرفته است اما شرایط امروز دریاچه از طرفی این پیغام را منتقل می نماید، راهکارهایی که عمدتا در دست اقدام بوده راهکارهای راهگشایی نبوده اند که بتواند مسائل، معضلات و بحران آب در کشور و به طور معین حال بد تالاب ها را بهتر کند.

لازم است از رویکرد سازه ای صرف، مدیریت وارونه و تقاضا محور منابع آبی عبور کنیم

ارواحی اضافه نمود: لازم است از رویکرد سازه ای صرف، مدیریت وارونه و تقاضا محور منابع آبی عبور کنیم و به سمت مدیریت منابع محور و حوضه ای برویم و همزمان نظام های بهره برداری در کشاورزی و صنعت را اصلاح کنیم.

نقش تونل زاب در احیای دریاچه ارومیه

وی با اشاره به نقش تونل زاب در احیای دریاچه ارومیه گفت: در آینده نزدیک تونل زاب افتتاح خواهد شد، زمانی که این تونل در دست احداث بود، قرار بود 600 میلیون متر مکعب آب تحویل دریاچه ارومیه گردد اما اکنون شنیده می گردد ممکن است 300 میلیون متر مکعب آب به وسیله این تونل به دریاچه برسد؛ سوال این است که در زمان طراحی قرار بود 600 میلیون متر مکعب آب باشد اما حالا چرا به 300 میلیون متر مکعب کاهش یافته است؛ این در حالی است که این 300 میلیون متر مکعب کمتر از 10 درصد حقابه دریاچه ارومیه است.

متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی ادامه داد: یعنی حقابه دریاچه ارومیه در شرایط عادی باید بیش از سه میلیارد و 100 میلیون متر مکعب باشد؛ علاوه بر این، اگر نظام بهره برداری خود را در بخش کشاورزی و صنعت اصلاح نکنیم حتی نمی گردد پنج یا 10 سال آینده امید داشت که اگر تونل زاب به بهره برداری برسد هم آب چندانی را تحویل دریاچه ارومیه بدهد چون اندازه مصرف ما در بخش کشاورزی و صنعت دست نخورده و هر آنچه فشار است به تالاب ها تحمیل می گردد.

وی تاکید نمود: علاوه بر اینها، در راستای حفظ تالاب ها یک اقدام مهم در کشور اجرا شده بود و آنهم قانون حفاظت و احیای تالاب ها است که در سال 1396 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که در آن حقابه تالاب ها بر صنعت و کشاورزی مقدم شناخته شد اما عملا این قانون هم اجرا نشده است.

از 25 تالابی که در کنوانسیون رامسر 6 تالاب در معرض خطر شدید انقراض ثبت شده اند

ارواحی اضافه نمود: سالهاست از 25 تالابی که در کنوانسیون رامسر ثبت شده اند، 6 تالاب از جمله انزلی، هامون، بختگان و کمجان، شادگان، شورگل، یادگارلو و درگه سنگی در لیست مونترو به عنوان تالاب های در معرض خطر شدید انقراض ثبت شده اند اما در همه این سال ها اقدامی انجام نشد تا یکی از این تالاب ها از این لیست خارج گردد اما نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد اینکه روال کار کنوانسیون رامسر به این شکل است که در صورتی که درخواستی از سوی کشوری به کنوانسیون داده و اطلاعاتی درباره تالابی به آنها ارائه گردد، تالاب می تواند در لیست مونترو جای گیرد بنابراین اگر این اطلاعات و درخواست از سمت کشور ما به کنوانسیون برود، قطعا تعداد تالاب هایی که مستعد قرار گیری در لیست مونترو هستند بسیار بیشتر از این 6 تالاب خواهد بود.

وی توضیح داد: در واقع اگر کشورها اطلاعات تالاب های خود را به روز و معین نمایند که چه تغییراتی در آنها ایجاد شده، همزمان کنوانسیون و کشورها این اطلاعات را آنالیز می نمایند که آیا آن تالاب در معرض خطر است یا نه؛ بنابراین چون این اتفاق از سوی کشور ما نیفتاده از این رو ما تالاب های بیشتری را همچنان در لیست مونترو نداریم، برای مثال اکنون به طور معین تالاب های گاوخونی و پریشان حدود 20 سال است که به شدت دچار مشکل منابع آبی هستند اما در این لیست جای ندارند.

مواد قانونی پشتوانه مطمئنی برای حفاظت از تالاب ها نبودند

وی گفت: علاوه بر این موارد، یک اتفاق مثبتی که درباره تالاب ها افتاده این است که در برنامه های توسعه معینا برنامه های چهارم، پنجم و ششم توسعه مواد قانونی که در راستای حمایت از تالاب ها است، در این برنامه ها آمده اما می بینیم که این مواد قانونی هم پشتوانه مطمئنی برای حفاظت از تالاب ها نبودند چون چندان اجرایی و محقق نشدند، به نظر می رسد می طلبد که از فرصت برنامه هفتم توسعه کشور استفاده کنیم. مهمتر اینکه باید آنالیز کنیم به چه دلیلی برنامه های توسعه، مدیریت، دستورالعمل ها و قوانینی که در مجلس مصوب شدند کارایی لازم را نداشتند. باید به سمت ترمیم و تقویت آنها برویم.

متخصص مدیریت اکوسیستم های تالابی اضافه نمود: یک اقدام برجسته دیگر در راستای احیای تالاب ها، شکل گیری ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب های کشور بود که در دولت قبل فعال شد اما این ستاد هم روند کندی داشته است، دبیرخانه این ستاد سازمان محیط زیست است که لازم است این سازمان در راستای تسریع، تسهیل و فعال سازی موثرتر این ستاد بتواند قدم بردارد و همزمان برای پیگیری و تحقق مصوبات آن کوشش کند بعلاوه لازم است کارگروه های فنی و کارشناسی به ستاد یاری های مورد احتیاج ارائه نمایند تا شرایطی فراهم گردد که ستاد ملی بتواند تصمیم گیری در سطح عالی مدیریتی انجام دهد البته مهمتر از آن نظارت بر تحقق مصوبات است که باید در اولویت قرار گیرد.

2 میلیون هکتار آن به کانون های انتشار گرد و غبار تبدیل شده

در چند سال گذشته اخبار و مطالب زیادی درباره تالاب ها، نقش آنها در تلطیف آب و هوا، ذخیره منابع آبی زیرزمینی، زیستگاه بودن آن برای تعداد زیادی از پرندگان، جانوران، حیوانات و گیاهان مختلف خوانده و شنیده ایم علاوه بر این ارزش اکولوژیک تالاب ها برای کشورها 10 برابر جنگل ها و 200 برابر زمین های زراعی است که همین دو عدد نشان می دهد که حفاظت از این عرصه های آبی از چه اهمیت زیادی برخوردار است.

ایران با داشتن اقلیم متنوع از انواع مختلف تالاب ها برخوردار است. در جهان 42 نوع تالاب وجود دارد که 41 نوع آن در ایران موجود است؛ این نشان از ظرفیت بالای کشور در زمینه طبیعت و محیط زیست دارد اما همه این تالاب ها امروز به سختی نفس می کشند و چشم به راه قطره ای آب هستند. وقتی به تالاب های گاوخونی، پریشان، آلاگل یا آجی گل نگاه می اندازید شاید باورتان نگردد که روزی غوغای اردک ها و پایکوبی نیزارها در این برهوت خشک چشم و گوش هر بیننده ای را خیره و کر می کرد.

وسعت تالاب های کشور 3 میلیون هکتار است که حدود 2 میلیون هکتار آن به کانون های انتشار گرد و غبار تبدیل شده که نتیجه استفاده نادرست و بی خردانه انسان از تالاب ها است؛ این در حالی است که ایران خاستگاه مهمترین پیمان نامه بین المللی در راستای حفاظت از اکوسیستم های تالابی و تالاب ها در جهان است؛ در واقع دوم فوریه (13 بهمن) سال 1971 میلادی با حضور 18 کشور نخستین پیمان نامه محیط زیستی جهان در رامسر (شهری در شمال کشور) به امضا رسید که به کنوانسیون رامسر معروف است و اکنون بیش از 170 کشور عضو آن هستند. بر این اساس، این روز به عنوان روز جهانی تالاب ها نامگذاری شده و هر سال هم یک شعار برای این روز معین می گردد که سال جاری وقت احیای تالاب ها است ، در نظر گرفته شده است.

با وجود اینکه اولین معاهده بین المللی محیط زیستی جهان درباره حفاظت از تالاب ها در ایران شکل گرفت و 25 تالاب ایران با وسعت یک میلیون و 400 هزار هکتار در این کنوانسیون ثبت شده است اما مساله این است که اکنون شرایط تالاب ها خوب نیست و خشکی و کم آبی بیشتر آنها را تهدید می نماید.