بررسی شرایط بازار سرمایه و کسب وکارها در دوره کرونا - وبلاگ تپلینک

به گزارش وبلاگ تپلینک، سازمان برنامه و بودجه کشور با ارائه گزارشی تحلیلی به تحلیل شرایط بازار سرمایه و کسب و کارها در دوره شیوع کرونا پرداخت است.

به گزارش خبرگزاری وبلاگ تپلینک ، شیوع کرونا تحول بزرگی در جهان ما و سبک زندگی تمام افراد به وجود آورد، کسب وکارها نیز از این تحولات مصون نماندند و بسیاری از آن ها تحت تأثیر شرایط ویژه ای که این ویروس به وجود آورد قرار گرفتند.

برخی از کسب و کارهای ایرانی در شرایط شیوع ویروس کرونا توانستند به خوبی کسب و کار خود را گسترش دهند، برندهای مطرحی نظیر اسنپ، دیجی کالا، دیوار و غیره از جمله کسب و کارهایی بودن که با استفاده از بستر آنلاین توانستند از شیوع کرونا سود کنند.

گزارش تحلیلی معاونت امور اقتصادی سازمان برنامه و بودجه کشور از شرایط بازار سرمایه و کسب و کارها در دوره شیوع کرونا نشان می دهد ماه های پایانی سال1398، اقتصاد کشور دستخوش شیوع ویروس کرونا قرار گرفت که این پدیده بر بازار سرمایه و شرایط اقتصادی و اجتماعی و به تبع آن بر بودجه سال جاری تاثیر عمیقی گذاشت. این در شرایطی بود که کشور دو سال سخت 97 و98 را به ترتیب با رشد اقتصادی منفی 5 و 7 درصدی پشت سر گذاشته بود.

از طرفی کاهش تشکیل سرمایه ثابت در اقتصاد ایران سبب شده است ظرفیت تولید بالقوه اقتصاد کاهش یابد و دستیابی به سطح رفاه سال 1390 و پیش از آن، سخت باشد.

بر مبنای نتایج این گزارش، بالا بودن نرخ تورم برای دو سال پیاپی 97 و 98 و همچنین پیش بینی تورم بالای 25 درصد برای سال 99 نیز موجب شده بسیاری از بنگاه های اقتصادی بورسی و غیربورسی و کسب و کارهای کوچک توانایی ادامه فعالیت خود را از دست بدهند.

با این حال پیش بینی می شد که اقتصاد ایران بدون کرونا، در سال 99 رشد مثبت غیرنفتی، هرچند اندک را ثبت کند. ولی شیوع کرونا از انتهای سال 98 و تداوم آن در سال 99، اقتصاد ایران را در شرایط رکود همراه با نااطمینانی قرار داده است.کاهش تقاضا برای صادرات محصولات ایران و به طور کلی کاهش تجارت جهانی، تقاضای کل را از طرف تجارت خارجی متاثر می کند.

این گزارش می افزاید: در بخش داخلی نیز تقاضای کل به دلیل کاهش قدرت خرید خانوار و همچنین کاهش حجم برخی فعالیت ها (مانند حمل ونقل، رستوران داری و هتل داری، پوشاک و…) که به شیوع بیشتر ویروس منجر می شوند تحت تاثیر قرار گرفته است. از طرف دیگر عرضه کل اقتصاد نیز به دلیل اختلال در شبکه تأمین مواد اولیه و محدودیت فعالیت بسیاری از واحدهای صنفی، با شوک عرضه روبرو شده است.

شیوع کرونا علاوه بر تاثیری که بر عرضه و تقاضای کل در اقتصاد ایران داشته است، فشار دوجانبه ای را نیز بر بودجه 99 یعنی فشار از جانب هزینه ها و همچنین فشار از جانب درآمدها وارد می کند و از آنجا که افت تقاضای ناشی از شیوع ویروس کرونا، شرکت های بورسی و کسب وکارها را تحت تاثیر قرار داده و تولید را کاهش می دهد.

بنابراین، توانایی دولت برای اخذ اقتصادیات از تولید و کسب وکارها کاهش می یابد و درآمدهای اقتصادیاتی نیز کاهش خواهد داشت. از دیگر سوی، هزینه های مقابله با کرونا و همچنین کاهش درآمدهای نفتی و اقتصادیاتی منجر به تشدید کسری بودجه شد و قاعدتاً تامین این مبلغ به نوبه خود منجر به افزایش نقدینگی و در نتیجه، تورم بالا درسال 99می شود که اثر آن بر بازار سرمایه و بازارهای موازی انکارناپذیر است.

همین رشد نقدینگی و پایه پولی وکاهش نرخ بهره واقعی است که به نوسانات و هیجانات بورس دامن زده و خیل بزرگی از نقدینگی در بین آحاد جامعه را به سمت بورس روانه کرد تا بازار سرمایه شاهد رشد چند برابری شاخص های بورس باشد. در چنین شرایطی سرمایه گذاران به دنبال حفظ ارزش پول خود و در عین حال کسب سود در بازارهای موجود هستند.

اما گزینه های سنتی سرمایه گذاری مانند مسکن، طلا، دلار، سپرده های بانکی و اوراق مشارکت نیز در کنار سرمایه گذاری در بورس مطرح هستند.

ولی در این شرایط، بازاری که در ابتدا بیشتر می توانست نظر سرمایه گذاران را بیشتر به خود جلب کند بورس بود، چون در سال 98سود تقسیمی سهام بسیاری از شرکت های بورسی بالاتر از سود سپرده های بانکی و اوراق مشارکت بود و در کنار سود تقسیمی سالانه، سهامداران از افزایش ارزش سهام این شرکت ها در اثر تورم نیز بهره بردند.

البته ذکر این نکته مهم است که بخش عمدهای از این سودهای تقسیمی عملاً صرف افزایش سرمایه شد. این دو عامل به همراه رکود نسبی در سایر بازارها و شرایط تورمی اقتصاد باعث شد بازار بورس کمکم به جذابترین بازار برای سرمایهگذاری بدل شود. به ویژه آنکه در شرایط کرونایی و با انتشار اخبار بسیار در شبکه های اجتماعی پیرامون افزایش چندبرابری ارزش بسیاری از سهم ها باعث شد به تدریج بخش متوسط جامعه با داشتن فراغت لازم و تعطیلی برخی کسب و کارها و نیمه وقت شدن دانشجویان و کارمندان و با وجود فضای مجازی و برخط بودن سامانه معاملات بورس و مهمتر از همه برای حفظ ارزش پول خود و کسب سود به سمت سرمایه گذاری در بورس سوق پیدا کند.

بنابراین جریان نقدینگی از بسیاری از بازارهای دیگر به سمت بورس هدایت شد. ورود نقدینگی طبقه متوسط و ثروتمند و حتی بخشی از طبقه فقیر جامعه به بازار بورس، تعادل عرضه و تقاضا در این بازار را به هم زد و باعث رشد بیشتر قیمت سهام شرکتها به دلیل تقاضای بسیار زیاد شد، در حالی که افزایش قیمت سهام به نوبه خود باعث جذابیت بیشتر بازار بورس شده و مردم بیشتری را به ورود و سرمایه گذاری در بورس تشویق می کند.

در واقع چرخه معیوب افزایشی با سه عامل رفتار گل های سرمایه گذاران، نقدینگی و قیمت سهام تشکیل شد. ورود نقدینگی زیاد به بورس تهران و افزایش تقاضا برای خرید سهام، باعث شد که نسبت ارزش بازار سهام به نقدینگی کل و همچنین نسبت ارزش بازار سهام به تولید ناخالص داخلی افزایش یابد. البته نمی توان از نقش حمایت دولت و نقش آفرینی شرکت های خصولتی در این افزایش غافل شد. نهادهای دولتی و خصولتی نه تنها در سمت عرضه بازار بورس حضور دارند بلکه در سمت تقاضا هم بخش بزرگی از نقدینگی بازار در اختیار این نهادها و اشخاص تحت نظر و امر آنها است، که البته آینده بورس ایران هم تا حد قابل توجهی به رفتار آینده این نهادها بستگی دارد.

بدون شک دولت و نهادهای دولتی و شرکتهای خصولتی به عنوان بزرگترین بازیگران در هر دو بخش عرضه و تقاضا بیشترین نقش را در فرایند حرکت بازار دارند. همچنین، این نهادها به دلیل دسترسی به رسانه ها و شبکه های اجتماعی، توانایی جهت دهی به رفتار سرمایه گذاران را نیز دارند. مساله کلیدی در اینجا این است که دولت با کسری بودجه زیادی روبرو است و به بورس به عنوان یکی از منابع اصلی جبران کسری بودجه می نگرد. در واقع، بهترین سناریوی ممکن برای دولت این است که قیمت سهام شرکت های تحت مالکیت دولت در بورس افزایش یابد و دولت با واگذاری بخشی از سهام این شرکت ها همزمان با حفظ مالکیت خود بر این شرکتها، درآمد قابل توجهی را کسب کند.

مهمتر آنکه، دولت با پشتوانه منابع بزرگی که در اختیار دارد از سهام شرکتهای بورسی که دولت سهامدار آنهاست در بازار حمایت می کند و به همین دلیل است که در ماه های نخست سال، قیمت سهام بسیاری از این دسته از شرکتها خلاف جهت حرکت عوامل بنیادی با افزایش قابل توجه قیمت روبرو بوده اند. لازم به ذکر است که صنعت های بزرگی مانند صنعت پتروشیمی و صنعت پالایشی به یکی از مهمترین پیشتازان جذب تقاضا و رشد قیمت سهام در بورس تهران بدل شده اند، حال آنکه این صنایع به دلیل سقوط بهای نفت و کاهش تقاضا، در شرایط متزلزلی قرار دارند.

در برخی از صنعت های بزرگ دیگر نظیر صنعت خودرو، یا شرکت هایی با زیان انباشته بسیار بالا و یا حتی شرکت هایی با بدهی های بسیار سنگین و در مرز ورشکستگی، رشد ناباورانه قیمت سهام خود را تجربه کردند که البته از مردادماه سال جاری تا به امروز با اصلاحات شدید قیمت سهام از 30تا 60درصد روبروه شده اند.

->